
- HOLODECK architects, Friedrichstrasse 6, 1010 Vienna
Cultureel Centrum, Mattersburg
Het herboren cultuurcentrum van Mattersburg: een architecturale mijlpaal
Op een oppervlakte van 4.750 m² verenigt het Cultureel Centrum van Mattersburg verschillende culturele organisaties uit Burgenland, het staatsarchief, de staatsbibliotheek, het literatuurcentrum, het centrum voor volwasseneneducatie en een multifunctionele foyer voor uiteenlopende activiteiten en horeca.
Het in 1976 gebouwde cultuurcentrum, ontworpen door H. U. Graf in brutale stijl, is een architecturaal getuigenis van de culturele ambities van de Oostenrijkse deelstaat Burgenland onder gouverneur Kery en cultuurraadslid Mader.
Na meer dan 37 jaar in gebruik rees de vraag of het gebouw grondig gerenoveerd moest worden of zelfs afgebroken. Een burgerinitiatief zette zich in voor het behoud van de belangrijkste kenmerken van het gebouw. Dit leidde tot een oproep tot een architectuurwedstrijd, met als doel de essentie van het gebouw te bewaren en tegelijk een hedendaags cultureel centrum te realiseren.
Architectuurwedstrijd en monumentenbescherming
In april 2016 won HOLODECK architects de Europese architectuurwedstrijd. Het ontwerp overtuigde met een ruim openbaar plein tussen het educatiecentrum en het culturele gedeelte, een uitbreiding van het bestaande onderste niveau en de integratie van een multifunctionele foyer.
In datzelfde jaar voerde het Oostenrijks Federaal Monumentenbureau een herwaardering uit van het brutalistische erfgoed van het gebouw, wat leidde tot een gedeeltelijke bescherming van de bestaande constructies.
Projectontwikkeling en uitvoering van de bouwwerken
Na de indiening in het najaar van 2017 en het verkrijgen van alle noodzakelijke goedkeuringen tegen april 2018, startte de regionale cultuurraad een nieuwe evaluatie. In het kader daarvan werd besloten om het cultuurcentrum – ook wel KUZ genoemd – uit te breiden met het staatsarchief en de staatsbibliotheek van Burgenland. Ondanks economische uitdagingen en intensieve onderhandelingen gingen de bouwwerken van start in 2020.
Bij de aanbestedingen werd er expliciet op toegezien dat ook kmo’s uit de regio kansen kregen om deel te nemen. Het vernieuwde cultuurcentrum van Mattersburg opende opnieuw de deuren in mei 2022.

De nieuwe glasgevel met het ConceptWall 50 vliesgevel- en dakensysteem en MasterLine 8 ramen en deuren van Reynaers combineert transparantie met efficiënte isolatie en vormt een perfecte aanvulling op de betonnen architectuur die zo kenmerkend was voor de jaren 70.
Beeld: Wolfgang Thaler
Een herinterpretatie in vorm en functie
Het nieuwe centrum sluit harmonieus aan op de bestaande ontwikkeling op de Wulkalände-site en vormt een directe verbinding met het vernieuwde treinstation van Mattersburg. Duidelijke signalisatie en drempelloze toegangen garanderen een vlotte en continue benutting van het gebouw. De volumineuze structuur – die maximaal vijf niveaus overspant en deels in het terrein verzonken ligt – zorgt voor een evenwichtige inpassing in de stedelijke omgeving.
In het kader van de renovatie werden aardbevingsbestendige maatregelen genomen, betonschade hersteld, houten draagstructuren vernieuwd en vrijwel alle glaspartijen vervangen. De thermische renovatie van de dakvlakken gebeurde in nauwe samenspraak met het Oostenrijks Federaal Monumentenbureau. Dankzij natuurlijke dwarsventilatie wordt het energieverbruik beperkt en draagt het gebouw bij aan een duurzaam beheer. In zones met veel passage zorgen aanvullende koeltechnologieën voor een aangenaam binnenklimaat. Het volledige gebouw werd bovendien ontworpen met het oog op volledige toegankelijkheid voor iedereen.

De forster presto binnendeuren vormen een ideale combinatie van veiligheid en transparantie – en voldoen aan de vereisten voor brand- en rookbeveiliging.
Beeld: Wolfgang Thaler
Harmonieuze integratie van Forster en Reynaers Aluminium oplossingen
De perfect op elkaar afgestemde profielsysteemoplossingen van Reynaers Aluminium en Forster Profile Systems vullen elkaar optimaal aan en zijn in dit project naadloos gecombineerd. Hun harmonieuze integratie illustreert niet alleen de verfijning van het ontwerp, maar onderstreept ook de meerwaarde van Reynaers en Forster als holistische partner voor alle vereisten binnen de metaalbouw.
Een essentieel onderdeel van de renovatie van het KUZ in Mattersburg is de integratie van de inkomzone in het gebouwvolume. Dit werd mogelijk gemaakt dankzij de ConceptWall 50-geveloplossing. De vliesgevel- en dakstructuur van Reynaers Aluminium werd in dit deel toegepast voor zowel de strak gedefinieerde buitenschil als de doorlopende binnengevel. ConceptWall 50 biedt onbeperkte ontwerpvrijheid en zorgt ervoor dat het interieur baadt in natuurlijk licht. Als vliesgevel- en dakoplossing behaalt het systeem energieprestaties tot op passiefhuisniveau. De gevel wordt aangevuld met MasterLine 8 aluminium ramen en deuren, die uitblinken op het vlak van veiligheid, thermische isolatie en structurele stabiliteit. Het MasterPatio-schuifsysteem vormt samen met de binnengevel een hoogisolerend, performant geheel in een minimalistisch ontwerp dat thermische efficiëntie combineert met slanke aanzichtbreedtes. Deze producten leveren een belangrijke bijdrage aan zowel de duurzaamheid als de esthetische kwaliteit van het vernieuwde cultuurcentrum.
De duurzame en recycleerbare stalen profielsysteem van Forster vormen een tweede belangrijke bouwsteen op het vlak van veiligheid. Voor het beveiligen van de vluchtwegen in geval van brand worden in het stalen forster presto systeem diverse brandwerende deuren met E30-classificatie en rookbeveiliging toegepast. Daarbij zijn de architecturale eisen voor vlakke inbouw volledig gerealiseerd in de verschillende aansluitdetails. Zo konden dankzij de profielsysteem van Forster de vereiste normen voor brandveiligheid en akoestische prestaties probleemloos worden gehaald tijdens de renovatie van het cultuurcentrum van Mattersburg. De transparantie van de inkomhal wordt bovendien architecturaal doorgetrokken dankzij het hoge aandeel glas en de slanke buisprofielen.
Een bruisend centrum voor cultuur en onderzoek
Met het nieuwe ontwerp verenigt het cultuurcentrum van Mattersburg in Burgenland een brede waaier aan functies, gebruikersgroepen en bezoekersstromen onder één dak. De architectuur stimuleert openheid en sociale interactie, waardoor het oorspronkelijke ideaal van een inclusieve culturele ontmoetingsplek ook in de toekomst behouden blijft. De Oostenrijkse Federale Kanselarij beschouwt het project als een uitstekend voorbeeld van een zorgvuldige renovatie en verdere ontwikkeling van beschermde architectuur uit de jaren 70.
Het resultaat is een architecturaal statement dat de waarden van het brutalisme verzoent met de noden van hedendaags cultureel en educatief gebruik – een geslaagde balans tussen behoud en vernieuwing.
Laat gerust weten of je nu alles in één overzichtelijk bestand wil ontvangen.

De aluminium systemen van Reynaers komen volledig tot hun recht in de inkomzone.
Foto: Wolfgang Thaler
Betrokken stakeholders
Architect
- HOLODECK architects, Friedrichstrasse 6, 1010 Vienna
Fabricator
- Allmetall, Aluminium- und Stahlbau GmbH, Schwendnergasse 6, 9020 Klagenfurt
Fotograaf
- Wolfgang Thaler
Andere stakeholders
- Landesimmobilien Burgenland GmbH, Marktstrasse 3, 7000 Eisenstadt (Klant)