Transformatie van de Papieri-site in Cham
Wonen, handel en cultuur in de voormalige papiermachinehallen
Getransformeerde industriële gebouwen hebben vaak iets magisch. De ruime volumes, robuuste materialen, uitgestrekte terreinen en de charme van vervlogen tijden vormen het ideale canvas voor een nieuw stedelijk concept op menselijke schaal. In de Zwitserse stad Cham, aan de noordelijke oever van het Zugermeer, vindt momenteel een gelijkaardige metamorfose plaats op de Papieri-site. Een deel van deze site omvat de machinehallen van een historische papierfabriek, gebouwd aan het begin van de 20ste eeuw en nog actief tot 2015. Het gerenommeerde Zürcher bureau Boltshauser Architekten heeft het gebouwencomplex PM 1-4 herbestemd tot een unieke plek voor cultuur, handel, woonlofts en ateliers. Het behoud van het industriële karakter stond centraal in het renovatieproces. Hierbij werden raam- en deurelementen met gegalvaniseerde stalen profielen van Forster toegepast, die perfect aansluiten bij de bestaande architectuur.
forster unico xs voor de gegalvaniseerde ramen en forster unico Hi voor de deurportalen
De papiertraditie in Cham gaat terug tot het midden van de 17de eeuw, toen de waterkracht van de Lorze-rivier voor het eerst werd gebruikt voor een papiermolen. Het ambacht groeide generatie na generatie uit tot een industriële activiteit. Met de komst van de eerste ‘Hollander’ – een machine voor de vezelverwerking – steeg de behoefte aan geschikte infrastructuur voor de toenemende productie. De combinatie van fabrieksgebouwen, productiehallen, werkplaatsen en woningen groeide uit tot een indrukwekkend industrieterrein. Vanaf 1913 werd ten oosten van de Lorze het eerste gebouw voor de Hollander-machine opgetrokken, gevolgd door de papiermachinehallen 1 tot 4 in de daaropvolgende drie decennia. Vandaag is een nieuw hoofdstuk in hun geschiedenis begonnen.
Een masterplan voor een nieuw stadsdeel
De uiteindelijke verhuis van de papierproductie naar het buitenland maakte de weg vrij voor een groots stedelijk ontwikkelingsproject. Tegen 2030 zullen er naar verwachting zo’n 4.000 mensen wonen en werken op de 12 hectare grote Papieri-site. Hiervoor wordt een stedenbouwkundig plan uitgewerkt volgens de criteria van het ‘2.000-Watt Sites’-label. Nieuwe hoge gebouwen verrijzen rond de bestaande, deels geklasseerde constructies. De lintbebouwing, nieuwe pleinen en een doordacht mobiliteitsconcept zorgen voor een evenwicht tussen een hedendaagse stadswijk en een sterk historisch bewustzijn.
Na een participatief planningsproces met inspraak van de inwoners, werd het masterplan toevertrouwd aan Albi Nussbaumer Architekten (Zug) en Boltshauser Architekten (Zürich). Laatstgenoemde tekende voor de herbestemming van de ongeveer 250 meter lange strook tussen de Lorze en de Maschinengasse. Albi Nussbaumer Architekten verhuisde intussen zelf naar een loftatelier in de voormalige papierhallen.
Thermisch geïsoleerde portaalelementen in forster unico HI en EI30 brandwerende deuren in forster unico
Renovatie in harmonie met het verleden
Op het langgerekte terrein van ongeveer 2.620 m² werden vijf commerciële units, zeven loftateliers en 52 appartementen gerealiseerd. Op het gelijkvloers bevinden zich culturele, commerciële en horecazaken die van de Maschinengasse een levendige stedelijke as moeten maken. De woonlofts en ateliers bevinden zich op de bovenliggende verdiepingen, verspreid over drie niveaus.
Voor de transformatie lieten de architecten het gebouw volledig strippen tot de draagstructuur en de betonnen vloeren, inclusief de oorspronkelijke niveauverschillen. De zichtbare skeletstructuur in gewapend beton bepaalt ook na de renovatie het ritme van de gevel en blijft deels zichtbaar binnenin. Een deel van de verwijderde materialen kreeg een tweede leven binnen het project. Cement, baksteen, kalkzandsteen, staal en zichtbeton typeren de nieuwe invullingen van de ruimtes.
Raam- en deurelementen van gegalvaniseerd staal
De gevel wordt gekenmerkt door een combinatie van raamstijlen, glazen bouwstenen en stalen ramen en deuren – een duidelijke verwijzing naar het industriële verleden. De bestaande ramen werden gerestaureerd of vervangen door nieuwe exemplaren die trouw bleven aan het originele ontwerp. Aan de westzijde, langs de Lorze, vormt een doorlopende loggia nu een bufferzone tussen binnen en buiten. Hierdoor konden de oorspronkelijke ramen met hun verfijnde profielen behouden blijven of subtiel worden aangevuld.
De forster unico xs ramen, de forster unico Hi deur- en portaalconstructies en de forster unico EI30 brandwerende elementen combineren uitstekende thermische prestaties met de esthetiek van uiterst slanke profielen. Dankzij het ontbreken van synthetische isolatiematerialen kunnen deze profielen gegalvaniseerd worden. De gegalvaniseerde afwerking garandeert een duurzame, onderhoudsarme oplossing die haar waarde behoudt. De ruwe uitstraling van het staal benadrukt perfect de gewenste industriële charme – een essentieel onderdeel van de herontwikkeling van de Papieri-site.
Betrokken stakeholders
Andere stakeholders
- Cham Immobilien AG, Cham (CH) (Algemeen aannemer)
